کنجد یکی از قدیمی ترین مواد مغذی و گونه های گیاهی شناخته شده در جهان می باشد. دانه کنجد در فرهنگ شرقی، مدیترانه ای و آفریقایی بسیار ارزشمند است و هزاران سال است که به عنوان طعم دهنده غذا، تامین چربی بدن و سلامت پوست مورد استفاده قرار گرفته است.
دانه کنجد دارای مقدار زیادی روغن بوده و عطر و طعم غنی و دلپذیری دارد. به همین دلیل دانه و روغن کنجد در رژیم غذایی کاربرد گسترده ای دارد و برای درمان بسیاری از بیماری ها از جمله کلسترول بالا، دیابت، استرس، بیماری های دهان و دندان، سرطان و فشار خون بالا مفید است.
دانه های کنجد در اندازه و رنگ های مختلف مانند سفید، طلایی، قهوه ای، سیاه، زرد و بژ استفاده می شود.کنجد سیاه نسبت به سایر انواع دارای عطر و طعم قوی تری است و بیشتر در چین و آسیای جنوب شرقی یافت می شود.
کنجد سفید معمولا در آمریکا و کشورهای اروپایی مصرف می شود.
روغن کنجد از روغن های طبیعی مفید و شفابخش است که از دانه کنجد به دست آمده و دارای فواید و خواص مشابه آن می باشد.
طبع کنجد گرم و تر می باشد.
فواید و مضرات روغن کنجد
خواص درمانی و فواید دانه و روغن کنجد
در ادامه با پرشین استار همراه باشید تا با تعدادی از مزایا و خواص دارویی و درمانی کنجد برای سلامتی، پوست و مو آشنا شوید.
1- کاهش کلسترول خون
مطالعات انجام شده نشان می دهد دانه و روغن کنجد به دلیل دارا بودن اسیدهای چرب و آنتی اکسیدان ها باعث کاهش کلسترول بالا می شود. دانه های کنجد حاوی مقادیر بالای فیتوسترول می باشد که باعث کاهش جذب کلسترول در روده و کاهش چربی خون می شود.
2- سلامت قلب
روغن کنجد دارای خاصیت آنتی اکسیدانی و ضدالتهابی بوده و به دلیل کاهش کلسترول و فشار خون بالا باعث بهبود سلامت قلب می شود.
3- متعادل کردن هورمون ها
تحقیقات نشان می دهد مصرف کنجد باعث بهبود متابولیسم اسیدهای چرب شده و به خصوص در دوران یائسگی تاثیر مثبتی روی تولید هورمون جنسی زنان می گذارد.
به نظر می رسد برخی ترکیبات موجود در کنجد اثر مشابه استروژن داشته و در دوران بارداری نیز مفید می باشد.
4- مبارزه با سرطان
دانه های کنجد خاصیت ضدسرطانی داشته و حاوی ترکیبات ضدسرطان از جمله اسید فیتیک، منیزیم و فیتوسترول می باشد و به ویژه در جلوگیری از ابتلا به سرطان روده بزرگ و سرطان سینه بسیار موثر است.
5- کاهش فشار خون بالا
روغن کنجد به دلیل دارا بودن مقادیر بالای منیزیم یک ضد فشار خون طبیعی و قوی محسوب می شود.
6- افزایش جذب مواد مغذی
بدن ما به اسیدهای چرب نیاز دارد تا مواد مغذی محلول در چربی از جمله ویتامین A، ویتامین D و بسیاری از آنتی اکسیدان ها را جذب کند. دانه و روغن کنجد منبع غنی چربی های سالم بوده و به جذب مواد مغذی کمک می کند.
7- پیشگیری از دیابت
دانه و روغن کنجد حاوی منیزیم و سایر مواد مغذی است و احتمال ابتلا به دیابت را کاهش می دهد.
8- بهبود هضم
دانه کنجد منبع غنی فیبر است و به عمل هضم و تقویت دستگاه گوارش و روده کمک می کند.
9- کاهش استرس
دانه های کنجد سرشار از مواد معدنی ضد استرس مانند منیزیم و کلسیم می باشد. کنجد همچنین به دلیل دارا بودن ویتامین های آرام بخش از جمله تیامین و تریپتوفان، به تولید سروتونین در بدن کمک کرده و باعث کاهش درد،بهبود خلق و خو و خواب می شود.
10- درمان کم خونی
آهن موجود در کنجد تاثیر عالی در درمان کم خونی دارد.
11- پیشگیری و درمان آرتریت
دانه و روغن کنجد حاوی مقدار زیادی مس می باشد که باعث تقویت استخوان ها، مفاصل و رگ های خونی شده و در پیشگیری و درمان بیماری آرتریت موثر است.
12- تقویت استخوان ها
میزان کلسیم موجود در مقدار کمی دانه کنجد بیشتر از کلسیم موجود در یک لیوان شیر می باشد. به همین دلیل مصرف دانه کنجد برای افزایش تراکم استخوان ها و تقویت آن مفید است.
13- کنجد و کودکان
ماساژ بدن کودکان با روغن کنجد، رشد کودک را بهبود بخشیده و خواب او را تنظیم می کند.
14- سلامت دهان و دندان
روغن کنجد به منظور کاهش پلاک دندان، سفید کردن دندان ها و سلامت عمومی دهان و دندان بسیار مفید است.
15- بهبود آسم
دانه های کنجد به دلیل دارا بودن مقادیر بالای منیزیم، از آسم، تنگی نفس و اختلالات تنفسی جلوگیری می کند.
فواید کنجد برای پوست و مو
فواید روغن کنجد برای پوست
– کرم ضدآفتاب طبیعی: ویتامین E موجود در روغن کنجد به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی عمل کرده و یک لوسیون ضدآفتاب طبیعی به شمار می رود.
می توانید روغن کنجد را به سادگی روی پوست بمالید اما برای تاثیر بیشتر توصیه می شود روغن کنجد را با روغن گل میخک، رزماری، اسطوخدوس یا آویشن مخلوط کرده و استفاده کنید. بهترین ترکیب شامل سه قطره از هر روغن به ازای هر قاشق چایخوری روغن کنجد می باشد.
– مرطوب کننده: روغن کنجد یک مرطوب کننده طبیعی پوست برای تمام بدن می باشد.
روغن کنجد و روغن دیگری مانند روغن بادام را مخلوط کرده و در نقاطی مانند آرنج و زانو بمالید تا خشکی پوست برطرف شود. همچنین می توانید به سادگی چند قطره روغن کنجد را در وان حمام ریخته و برای مرطوب کردن کل بدن استفاده کنید.
– ضدپیری و رفع چین و چروک: از مزایای عالی روغن کنجد کاهش روند پیری پوست و جلوگیری از چین و چروک می باشد.
– پاک کننده پوست: روغن کنجد یک پاک کننده و سم زدای قوی می باشد.
مقداری روغن کنجد گرم را روی پوست خود مالیده و حدود 15 دقیقه بعد با آب گرم و صابون بشویید.
– رفع عفونت های باکتریایی: روغن کنجد دارای خواص ضدالتهابی بوده و در درمان زخم ها موثر است. همچنین برای تسکین بیماری های پوستی مانند اگزما و پسوریازیس مفید است.
– بهبود بافت های آسیب دیده پوست: کنجد به دلیل مقادیر بالای روی، به تولید کلاژن در بدن کمک کرده و بافت های آسیب دیده را درمان می کند. استفاده منظم از روغن کنجد احتمال ابتلا به سرطان پوست را کاهش می دهد.
روش های استفاده از روغن کنجد روی پوست
1- برای استفاده از روغن کنجد روی پوست، ساده ترین راه این است که بعد از دوش آب گرم، روغن را روی پوست خود بمالید و ماساژ دهید. حدود 10 دقیقه بعد دوباره ماساژ دهید. این کار باعث مرطوب سازی پوست می شود.
2- روش دیگر استفاده از روغن کنجد قبل از حمام است. می توانید مقداری روغن کنجد را با زردچوبه مخلوط کرده و 10 دقیقه قبل از حمام روی پوست خود بمالید. این روش باعث پاکسازی پوست شده و سموم بدن را دفع می کند.
نکته: معمولا افرادی که پوست چرب دارند در استفاده از روغن های طبیعی روی پوست احتیاط می کنند اما جالب است بدانید فواید روغن کنجد برای همه پوست ها صدق می کند.
نکته: اگرچه مصرف روغن کنجد عوارض خاصی ندارد اما توصیه می شود قبل از استعمال آن روی پوست، ابتدا روی بخش کوچکی از پوست خود چک کنید.
فواید روغن کنجد برای مو
– تیره کننده مو: ماساژ موها با روغن کنجد از پیری زودرس جلوگیری کرده و رنگ طبیعی موها را حفظ می کند. روغن کنجد باعث تیره شدن موها شده و استفاده منظم از آن از سفید شدن موها پیشگیری می کند.
– درمان شپش: روغن کنجد درمان طبیعی برای درمان شپش می باشد. خواص آنتی باکتریایی روغن کنجد هر نوع عفونت قارچی و باکتریایی را رفع می کند. برای درمان شپش بهتر است روغن کنجد را قبل از حمام کردن روی موهای خود بمالید.
– درمان شوره سر: برای رفع شوره سر هر شب قبل از خواب، روغن کنجد را به پوست سر خود بمالید. این کار باعث تسکین پوست شده و از تشدید شوره جلوگیری می کند.
– شاداب کننده مو: 2 تا 3 قطره روغن کنجد را با کف دست روی موهای خود بمالید. این کار باعث درخشان شدن موها شده و خاصیت مرطوب کنندگی دارد.
– درمان ریزش مو: روغن کنجد خاصیت ضداسترسی داشته و به طور غیرمستقیم از ریزش مو جلوگیری می کند.
روش های استفاده از روغن کنجد برای مو
1- 2 قاشق غذاخوری روغن کنجد و روغن بادام را با هم مخلوط کرده و با نوک انگشتان روی پوست سر و موها ماساژ دهید. بعد از اتمام کار، حوله گرمی را به سر خود پیچیده و 30 دقیقه بعد با شامپو بشویید. این ماسک مو را سه بار در هفته استفاده کنید.
2- 2 قاشق غذاخوری روغن کنجد و ژل آلوئه ورا را با هم مخلوط کرده و چند دقیقه حرارت دهید سپس بگذارید تا خنک شود. ماسک روغن کنجد و آلوئه ورا را روی پوست سر و موهای خود مالیده و بگذارید 30 دقیقه بماند. سپس با شامپو بشویید. این ماسک را سه بار در هفته استفاده کنید.
ارزش غذایی کنجد
دانه های کنجد حاوی 55 درصد چربی، 20 درصد پروتئین و منبع غنی اسیدهای چرب ضروری و برخی اسید آمینه خاص می باشد.
1 قاشق غذاخوری کنجد شامل مواد مغذی زیر می باشد:
کالری: 52
چربی: 4 گرم
کربوهیدرات: 1 گرم
پروتئین: 2 گرم
مس: 4 میلی گرم
منگنز: 2 میلی گرم
کلسیم: 87 میلی گرم
منیزیم: 31 میلی گرم
آهن: 3 میلی گرم
فسفر: 57 میلی گرم
روی: 7 میلی گرم
تیامین: 1 میلی گرم
تاریخچه کنجد
دانه های کنجد دارای انواع مختلفی می باشد که در نقاط مختلف جهان رشد می کند اما بیشتر این گونه ها وحشی بوده و قابل مصرف نمی باشند.
دانه کنجد از قدیمی ترین دانه های روغنی است که انسان تاکنون مصرف کرده است. حدود 4000 سال پیش در کتاب مقدس بابلی ها و آشوری ها از کنجد یاد شده و بیش از 3000 سال پیش انواع خوراکی آن کشت می شده است.
برخی تحقیقات باستان شناسی حاکی از آن است که کنجد حدود دو هزار سال پیش در جنوب هندوستان خرید و فروش می شده است.
مصریان باستان به کنجد “سمث” می گفتند و نام آن به عنوان یک داروی گیاهی در پاپیروس ها ثبت شده است.
میوه کنجد شبیه یک کپسول مستطیلی است که 2 تا 8 سانتیمتر طول دارد. این میوه زمانی که می رسد دانه ها را آزاد می کند. گیاه کنجد نسبت به خشکسالی بسیار مقاوم است به همین دلیل سال ها از گیاهان اصلی قابل رویش در بیابان ها محسوب می شده است.
امروزه بزرگ ترین تولید کننده دانه کنجد کشور میانمار است و هند، ژاپن و چین بزرگ ترین صادرکنندگان این ماده مغذی می باشند.
طرز تهیه روغن کنجد
برای تهیه روغن کنجد، دانه های کنجد را در ماهیتابه ریخته و روی حرارت برشته کنید. بعد از حدود 5 دقیقه، آن را از روی حرارت برداشته و هم بزنید، سپس دوباره 10 تا 20 دقیقه حرارت دهید. هنگامی که دانه ها به رنگ مایل به قهوه ای شدند و عطر خاصی از آن تولید شد، ماهیتابه را از روی حرارت برداشته و دانه های کنجد را درون ظرف دیگری بگذارید تا سریع تر خنک شود.
سپس به ازای هر فنجان دانه کنجد، 1 فنجان روغن آفتابگردان (یا روغن بادام زمینی) به کنجدها افزوده و دوباره چند دقیقه حرارت دهید. آن را داخل مخلوط کن ریخته تا همه دانه ها کاملا خرد و به شکل پودر شود. سپس به مدت 2 ساعت بگذارید بماند تا روغن خود را پس بدهد. اگر از روغن بادام زمینی استفاده می کنید حدود 45 دقیقه باید منتظر بمانید تا روغن کنجد تولید شود.
عوارض جانبی و مضرات کنجد
– مصرف کنجد ممکن است باعث بروز علائم آلرژی و حساسیت در افراد شود.
– استفاده از کنجد ممکن است باعث تشدید بیماری نقرس شود.
– افراد مبتلا به بیماری ویلسون ( اختلال ژنتیکی) از خوردن کنجد به دلیل مقادیر بالای مس خودداری کنند.
منبع: draxe – care2 – sesameoilforskin – stylecraze
